BAB I
BUBUKA
A.
Latar Belakang
Jaipongan nya éta hiji wanda seni tari
nu lahir tina kréativitas seniman asal Bandung, Gugum Gumbira. Perhatiannana
kana kasenian rahayat nu salasahijina nya éta ketuk tilu nyababkeun anjeunna
wanoh bener-bener kana perbendaharan pola-pola gerak tari tradisi nu aya dina
kiliningan/bajidoran atawa ketuk tilu. Gerak-gerak bukaan, pencugan, nibakeun
jeung sababaraha ragem gerak mincid tina sababaraha kasenian di luhur cukup
miboga inspirasi keur ngamekarkeun tari atawa kasenian nu kiwari dipikawanoh
minangka jaipongan. Kiwari jaipongan sering dipaké keur hiburan dina acara
kawinan jeung sunatan, utamana di daérah Subang jeung Karawang.
B.
Rumusan Masalah
1.
Naon
ai anu disebut Tari Jaipong Teh ?
2.
Timana
Asal Tari Jaipong ?
3.
Jaipongan
Mojang Priangan
C.
Tujuan
Supaya urang lewih nyaho kasenian tari
jaipong jeung keur nyumponan salah sahiji pancen sunda
BAB II
PEDARAN
A.
Sejarah
Samemeh
wangun seni pertunjukan ieu mucunghul, aya sababaraha pangaruh nu
ngasangtukangan wangun tari pergaulan ieu. Di Jawa Barat misalna, tari pergaulan mangrupakeun pangaruh
tina Ball Room, nu biasana dina pintonan tari-tari pergaulan teu
leupas tina ayana ronggéng jeung
pamogoran. Ronggéng dina tari pergaulan henteu ukur fungsi keur kagiatan
upacara, tapi keur hiburan atawa cara gaul. Ayana ronggeng dina seni pintonan
mibanad daya tarik nu ngondang simpati kaum pamogoran. Misalna dina tari Ketuk
Tilu nu kacida dipikawanohna ku masarakat Sunda, diperkirakeun kasenian ieu kasohor sakitar taun1916. Minangka seni pintonan rahayat, kasenian ieu ukur
dirojong ku unsur-unsur basajan, saperti waditra nu ngawengku rebab, kendang, dua siki kulanter,
tilu siki ketuk, jeung goong. Pon nya kitu deui gerak-gerak tarina nu henteu
mibanda pola gerak nu baku, kostum penari nu basajan minangka lambang
karahayatan.
Marengan mudarna jenis kasenian
di luhur, urut pamogoran (panongton nu aktif aktif dina seni pintonan Ketuk
Tilu/Dogér/Tayub) pindah perhatiannana kana seni pintonan Kiliningan,
nu aya di daerah basisir kaler Jawa Barat (Karawang, Bekasi, Purwakarta, Indramayu, jeung Subang) katelah Kiliningan Bajidoran nu pola tarina jeung
pintonannana mibanda sasaruaan jeung kasenian samemehna (Ketuk Tilu/Dogér/Tayub).
Ayana tarian dina Topeng Banjet cukup dipikaresep, hususna di Karawang, nu
sababaraha pola gerak bajidoran dicokot tina tarian dina Topeng Banjet ieu.
Sacara koreografis tarian ieu masih mintonkeun pola-pola tradisi (Ketuk Tilu)
nu ngandung unsur gerak-gerak bukaan, pencugan, nibakeun jeung sababaraha ragem
gerak mincid nu jadi dasar ciptana tari Jaipongan. Sababaraha gerak-gerak dasar
tari Jaipongan lian ti Ketuk Tilu, Ibing Bajidor sarta Topeng Banjet nyaeta
Tayuban jeung Pencak Silat.
Mucunghulna tarian karya Gugum
Gumbira awalna disebut Ketuk Tilu kamekaran, nu memang sabab dasar tarian eta
mangrupakeun kamekaran tina Ketuk Tilu. Karya munggaran Gugum Gumbira kacida
kentelna keneh ku kelir ibing Ketuk Tilu, boh tina segi koreografi atawa
iringannana, nu satuluyna tarian ieu jadi populer kalayan sebutan Jaipongan.
B.
Tari Jaipong Seni Tari Asal Jawa Barat
Jaipongan nyaéta seni tari
anu lahir ti kreativitas saurang seniman asal Bandung, Gugum Gumbira. Manéhna
terinspirasi dina kasenian rahayat anu salah sahijina nyaéta Ketuk Tilu
ngajadikeunna nyaho sarta mikawanoh bener perbendaharan pola-pola unggut tari
talari anu aya dina Kliningan atawa Bajidoran atawa Ketuk Tilu. Ku kituna
manéhna bisa ngembangkeun tarian atawa kasenian anu kiwari di wawuh kalawan
ngaran Jaipongan.
Karya Jaipongan kahiji anu
mimiti dipikawanoh ku masarakat nyaéta tari “Daun Pulus Keser Bojong” sarta
“Rendeng Bojong” anu duanana mangrupa jenis tari putri sarta tari berpasangan
(putra sarta putri). Mimiti kemunculan tarian kasebut mimitina dianggap
minangka gerakan anu erotis sarta vulgar, tapi beuki lila tari ieu beuki
popular sarta mimiti meningkat frekuensi pertunjukkannya boh di média télévisi, hajatan, boh perayaan-perayaan anu disenggelarakan
ku pamaréntah atawa ku pihak swasta.
Jaipong Ti tari
Jaipong ieu mimiti lahir sawatara penari Jaipongan anu handal kawas Tati Saleh,
Yeti Mamat, Eli Somali, sarta Pepen Dedi Kirniadi.
Kehadiran tari Jaipongan mikeun kontribusi anu cukup badag ka para pencinta
seni tari pikeun leuwih aktip deui ngali jenis tarian rahayat anu saméméhna
kurang di perhatikan. Kalawan mecenghulna tari Jaipongan ieu mimiti loba anu
nyieun kursus-kursus tari Jaipongan, sarta loba dimangpaatkeun ku para
pangusaha pikeun pemikat sémah ondangan.
Di Subang Jaipongan gaya
“Kaleran” ngabogaan ciri has nyaéta keceriaan, erotis, humoris, sumanget,
spontanitas, sarta kesederhanaan. Hal éta tercermin dina pola penyajian tari
dina pintonanana, aya anu dibéré pola (Ibing Pola) kawas dina seni Jaipongan anu
aya di Bandung, ogé aya ogé tarian anu henteu dipola (Ibing Saka), contona dina
seni Jaipongan Subang sarta Karawang. Istilah ieu bisa urang temui dina
Jaipongan gaya kaleran, utamana di wewengkon Subang.
Tari Jaipongan dina ayeuna bisa disebut minangka
salah sahiji tarian has Jawa Kulon, kasampak dina acara-acara penting datangna
sémah-sémah ti Nagara deungeun anu datang ka Jawa Kulon, sok di sambut kalawan
pertunjukkan tari Jaipongan. Tari Jaipongan ieu loba mangaruhan dina
kasenian-kasenian séjénna anu aya di Jawa Kulon, alus dina seni pertunjukkan
wayang, degung, genjring sarta séjénna anu komo geus dikolaborasikan jeung
Dangdut Modern ku Mr. Nur sarta
Leni nepi ka jadi kasenian Pong-dut.
C.
Jaipongan Mojang Priangan
Karya jaipongan munggaran nu
dipikawanoh ku masarakat nyaeta tari "Daun Pulus Késér Bojong" jeung
"Réndéng Bojong" nu duanana mangrupakeun jenis tari awewe jeung tari
papasangan (lalaki jeung awewe). Tina tarian ieu mucunghul sababaraha ngaran
penari jaipongan nu parigel saperti Tati Saleh, Yeti Mamat, Eli Somali,
jeung Pepen Dedi Kurniadi. Awal mucunghulna ibing ieu kungsi jadi wangkongan,
nu isu sentralna nyaeta gerakan nu erotis tur vulgar.
Tapi ku ayana ekspos sababaraha media citak, ngaran Gugum Gumbira mulai
dipikawanoh ku masarakat, komo deui sanggeus tari Jaipongan dina taun 1980 dipintonkeun dinaTVRI stasion puseur Jakarta. Balukar tina kasohoran ieu nyaeta beuki ningkatna,
boh di media televisi, hajatan atawa kariaan nu
diayakeun ku swasta jeungpamarentah.
Hadirna Jaipongan mikeun
kontribusi anu cukup badag ka para seniman tari pikeun leuwih aktip deui
ngadongkar jenis tarian rahayat anu saméméhna kurang perhatian. Tari Jaipongan
dimangpaatkeun ku para seniman tari pikeun ngayakeun kursus-kursus tari
Jaipongan, dimangpaatkeun ogé ku pangusaha pub-pub peuting pikeun metot sémah,
di mana perkembangan kasempetan usaha sarupa kieu dijieun ku para seniman tari
minangka usaha pemberdayaan ékonomi ngaliwatan ngaran Sanggar Tari atawa
grup-grup di sawatara wewengkon di Jawa Kulon, contona di Subang jeung
Jaipongan gaya "kaléran" (kalér).
Ciri Jaipongan gaya kaléran,
nyaéta marahmay, érotis, humoris, pinuh sumanget, spontan, sarta basajan
(alami, naon ayana). Hal éta kaeunteung dina pola tari dina pintonanana, aya
anu dibéré pola (Ibing Pola) kawas dina seni Jaipongan anu aya di Bandung, ogé
aya ogé tarian anu henteu dipola (Ibing Saka), contona dina seni Jaipongan
Subang sarta Karawang. Istilah ieu bisa dipanggihan dina Jaipongan gaya
kaléran, utamana di wewengkon Subang. Dina pintonanana, Jaipongan gaya kaléran
ieu nyaéta: 1) Tatalu; 2) Kembang Gadung; 3) Buah Kawung Gopar; 4) Tari Bubuka
(Ibing Pola), biasana dipintonkeun ku penari tunggal atawa Sinden Tatandakan
(saurang sinden tapi henteu bisa ngawih nanging ngalagu sinden/juru kawih); 5)
Jeblokan sarta Jabanan, mangrupa bagian pintonan sabot para panongton (bajidor)
sawér duit (jabanan) bari salam témpél. Istilah jeblokan diartikeun minangka
pasangan anu tumetep antara sinden sarta panongton (bajidor).
Perkembangan saterusna tari
Jaipongan lumangsung dina taun 1980-1990-an, nalika Gugum Gumbira nyiptakeun tari séjénna kawas
Toka-toka, Sétra Sari, Sonteng, Pencug, Kuntul Mangut, Iring-iring Daun Puring,
Rawayan sarta tari Kawung Anten. Tina tarian-tarian kasebut mecenghul sawatara
penari Jaipongan anu jago contona Iceu Effendi, Yumiati Teuneung, Miming
Mintarsih, Nani, Erna, Mira Tejaningrum, Ine Dinar, Ega, Nuni, Cepy, Agah, Aa
Suryabrata sarta Asep.
Kiwari tari Jaipongan kaci
disebut salah sahiji idéntitas kesenian Jawa Kulon, hal ieu kasampak dina
sawatara acara-acara penting anu patali jeung sémah ti nagara deungeun anu
datang ka Jawa Kulon, mangka dipapag ku pintonan tari Jaipongan. Kitu ogé
nalika aya misi-misi kasenian ka manca nagara sok dilengkepan ku tari
Jaipongan. Tari Jaipongan réa mangaruhan kasenian-kasenian balaréa séjén anu
aya di Jawa Kulon, boh dina seni pintonan wayang, degung, genjring/terbangan,
kacapi jaipong, sarta ampir kabéh pintonan rahayat boh dina musik dangdut
modern anu dikolaborasikeun jeung Jaipong jadi kasenian Pong-dut. Jaipongan anu
dimimitian ku Mr. Nur & Leni.
BAB III
PANUTUP
A.
Kacindeukan
Jaipong nyaeta seni
tari anu lahir
tina kakreatifan saurang
seniman asal bandung Gugum
Gumbira. Ajeuna kainfirasi
ku ka senian
rakyat anu salah
sahijina nyaeta ketuk tilu
nu ngajadikeun apal
jeung paham bener
kana pola-pola gerak
tarian tradisi anu aya
dina kiiningan jeung
bajidoran atawa ketuk
tilu, nepikeun ajeuna
bias ngembangkeun tarian atawa
kasenian anu ayeuna
kasohor ku ngaran
jaipongan.
Karya jaipongan nu
mimiti kasohor di
masyarakar nyaeta tari “Daun
Pulus Keser Bojong” jeung
“Rendong Bojong” nu
mangrupakeun rupana tari
putri jeung tari papasangan (pameugeut
sareung istri) mimitina
kahadiran tarian eta
mimitina di anggap
gerakan anu erotis,
jeung vulgar. Tapi
lila kalilaan beuki
popular jeung beuki ningkat
frekuensina dina pentas-pentasna rek
nu dina TV,
hajatan oge dina
parayaan-parayaan nu sok
disalanggarakeun ku pamarentah
atawa pihak sawasta.
B.
Saran
Kasenian Tari Jaipong teh kiwari geus mulai teu
kasohor deui sabab loba pisan kabudayaan barat nu asup ka Indoensia. Kuasabab
kitu urang kudu ngamumule kabudayaan Tari Jaipong ieu ameh teu punah.
DAFTAR
PUSTAKA
No comments:
Post a Comment